Wolontariusze z niepełnosprawnością intelektualną

Zgodnie z Lokalnym Programem Rewitalizacji Gminy Lubliniec na lata 2015-2020 z perspektywą do 2022r., jedna z głównych szans w obrębie rewitalizacji opiera się na możliwości wykorzystania potencjału społecznego wszystkich grup mieszkańców gminy, do skutecznej rewitalizacji społecznej, poprzez wykorzystanie nowoczesnych instrumentów wsparcia, m. in. wolontariatu.  Dość skutecznie realizowane są działania w tym zakresie, skierowane do różnych grup społecznych (np.: młodzieży, seniorów). Niemniej jednak brak jest instrumentów pozwalających na włączenie do działań osób niepełnosprawnych intelektualnie.

Z obserwacji personelu DPS „Zameczek” w Lublińcu oraz przeprowadzonych badań i analiz organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie lublinieckim, wynika, że niepełnosprawni intelektualnie mieszkańcy DPS „Zameczek” posiadają potencjał do efektywnej realizacji wolontariatu, poprzez nabyte w toku dotychczasowej rehabilitacji społeczno-zawodowej kompetencje (społeczne oraz zawodowe). Problemem, na który wskazują wszystkie środowiska instytucjonalne zajmujące się sytuacją osób niepełnosprawnych intelektualnie (ONI) jest brak narzędzi pozwalających na włączenie ONI do wolontariatu jako osób świadczących wsparcie, jednoczenie dających możliwość na autonomiczną decyzyjność ONI w zakresie realizowanych przez nich działań. ONI wypełniają bowiem, w toku podejmowanej aktywności, instrukcje osób stanowiących rolę opiekunów, polecenia pracodawców (w przypadku aktywności zawodowej) bądź – wspierających ich w aktywności zawodowej – trenerów pracy. Każdorazowo w trakcie tego typu aktywności ONI są odbiorcami wsparcia, a nie jego twórcami. Stereotypowe postrzeganie ONI jako osób stale wymagających wsparcia instytucjonalnego pogłębia ten stan rzeczy, podczas gdy z badań i obserwacji wynika, że co najmniej 15% mieszkańców DPS „Zameczek” jest zdolnych do tworzenia konceptualizacji i planów własnych działań, natomiast około 30% podopiecznych posiada predyspozycje do zaangażowania w długoterminowy wolontariat. Nawet w sytuacjach aktywności zawodowej ich zaangażowanie bardzo często jest jednak czysto odtwórcze, polega na odwzorowaniu schematów postępowania, co w dużej mierze ogranicza ich świadomość własnego potencjału oraz intencjonalne kreowanie sytuacji pożądanych społecznie. Jest to wynikiem kierowania się, przez otoczenie społeczne i zawodowe, powyższym stereotypem. Przekłada się to często na stopniową utratę motywacji do aktywności i krótkotrwałość podejmowanych przez nich działań.