Tętniąca życiem ulica Warszawska
WYZWANIE:
Jak pomóc użytkownikom ul. Warszawskiej w Katowicach rozwiązać problem braku społeczności związanej z tą przestrzenią publiczną tak, aby zmienić ją w tętniącą życiem i atrakcyjną dla wszystkich?
OPIS
Ulica Warszawska to jedna z najważniejszych ulic w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. W XIX wieku był to ważny trakt, prowadzący do Mysłowic. Obecnie spina ona obszar Rynku ze strefami kultury (Muzeum Śląskie) i edukacji (Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Ekonomiczny, Wydział Radia i Telewizji). Stanowi główny szlak pieszo-komunikacyjny ścisłej strefy centrum miasta o długości ok. 1100 m i szerokości ponad 20 m. W 2009 r. za około 30 mln złotych zmodernizowano torowisko. Wykonano także kilkanaście przystanków tramwajowych z peronami o szerokości jednego pasa ruchu. Ulica w większości pozbawiona jest zieleni. Przejście przez jezdnię możliwe jest tylko w wyznaczonych miejscach z sygnalizacją świetlną o długim czasie oczekiwania dla pieszych. Przeciągający się remont na początku XXI wieku spowodował zmniejszenie ruchu pieszego a przez to zamykanie lokalnych sklepów i punktów usługowych, zwłaszcza na północnej pierzei ulicy. Obecnie na całej jej długości jest kilkadziesiąt pustostanów. Ulica ma charakter “ścieku komunikacyjnego”, przeznaczonego głównie do ruchu samochodowego. Od 2016 r. fragment ulicy do skrzyżowania z ul. Damrota zmienia powoli swój charakter, dzięki nowo powstałym restauracjom (np. Mad Mick, Drzwi Zwane Koniem, Baklawa) czy sklepom i instytucjom (np. Miejscownik, Fundacja Napraw Sobie Miasto). Na wiosnę 2023 r. Urząd Miasta Katowice zaplanował zakończenie kolejnej modernizacji ul. Warszawskiej na odcinku od skrzyżowania z ul. Dyrekcyjną po skrzyżowanie z ul. Francuską. Priorytetem przebudowy jest zazielenienie ulicy Warszawskiej – drzewa zastąpią miejsca parkingowe. Odcinek ul. Warszawskiej do skrzyżowania z ul. Szkolną zostanie zamknięty dla ruchu i zamieniony w nowy deptak miejski po obu stronach torowiska, natomiast odcinek od ul. Szkolnej do ul. Francuskiej stanie się przestrzenią przyjazną dla pieszych i rowerzystów, poprzez wprowadzenie strefy tempo 30. Szacowana wartość inwestycji to ok. 12 mln zł., z czego środki własne miasta to około 4 mln zł, a pozostała kwota zostanie pokryta z Rządowego Funduszu Inicjatyw Lokalnych. Wizja ulicy to “nowa, zielona Warszawska stanie się ulicą o prestiżowym znaczeniu dla miasta, przyciągającą swoimi funkcjami zarówno samych mieszkańców, jak i turystów”. Niestety miasto nie planuje żadnych działań aktywizacyjnych, skierowanych do użytkowników tej ulicy. Przykłady modernizacji przestrzeni miejskich z Katowic (np. ulice Mariacka-Staromiejska) czy ze świata (np. Bilbao, Kurytyba, Londyn) pokazują, że zmiany architektoniczne nie są wystarczające do zmiany sposobu korzystania z przestrzeni publicznej i jej ożywienia (inicjatywy Project for Public Spaces, prace Jana Gehla).
DOTYCHCZASOWE SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU:
Fundacja Napraw Sobie Miasto w 2015 r. uruchomiła projekt “Ruszamy pustostany”. Jego cele było zmapowanie istniejących w Katowicach pustostanów (ponad 600 w całym mieście) i następnie opracowanie modelu ich udostępnienia. Prototypowym rozwiązaniem miał być lokal przy ul. Warszawskiej 56. Niestety model spotkał się z oporami magistratu a także pokazał bardzo wysokie koszty remontu i przystosowania lokalu (łącznie ok. 30 tys. zł.), co tworzyło bardzo wysoką barierę wejścia do programu. Lokal przy ul. Warszawskiej 56 stał się więc siedzibą fundacji oraz otwartą przestrzenią warsztatową (np. warsztaty w trakcie COP24). W 2019 r. w ramach projektu W56 CityLab Fundacja podjęła się ponownie organizacji społeczności ul. Warszawskiej. Celem było stworzenie grupy osób, które są użytkownikami ul. Warszawskiej (przedsiębiorców, gastronomów, animatorów, mieszkańców), aby wspólnie zastanawiać się i wdrażać zmiany. Niestety z powodu pandemii COVID-19 nie udało się kontynuować zaplanowanych działań.