Podwyższenie kwalifikacji pracowników medycznych-edukatorów żywieniowych
WYZWANIE:
Jak podnieść kwalifikacje pracowników działu pielęgnacyjno-opiekuńczo-rehabilitacyjnego (pielęgniarek, opiekunów, fizjoterapeutów) oraz terapeutyczno-socjalnego (terapeutów zajęciowych — pracowników socjalnych) Miejskiego Domu Pomocy Społecznej w Rybniku, z zakresu prewencji chorób dietozależnych tak, aby mogli prowadzić skuteczną edukację żywieniową wśród swoich podopiecznych i ich rodzin?
OPIS
Sytuację demograficzną Rybnika cechuje wzrastający udział ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do pozostałych grup wiekowych. Widoczny jest stopniowy proces demograficznego starzenia się ludności miasta. Oznacza to wzrost zapotrzebowania na usługi dedykowane osobom starszym, głównie usługi opiekuńcze i w inne w zakresie ochrony zdrowia.
Miasto Rybnik prowadzi Miejski Dom Pomocy Społecznej, przeznaczony dla 150 osób w wieku podeszłym i przewlekle somatycznie chorych.
Ważny element w opiece nad osobami starszymi stanowi żywienie. Z uwagi na schorzenia mieszkańców w ośrodku przygotowuje się szereg diet: cukrzycowe, lekkostrawne, wątrobowe i bezmleczne. Na stołówce posiłek spożywa tylko nieco ponad 25% mieszkańców, osobom obłożnie chorym/ leżącym posiłki podaje się do pokoi. Bardzo często zdarza się, że pensjonariusze nie rozumieją znaczenia, jakie ma dla nich odpowiednie żywienie i, często z pomocą rodziny, zaopatrują się w produkty niezdrowe, złej jakości, wysoko przetworzone.
Bezpośrednią opiekę nad pensjonariuszami prowadzi 60 pracowników działu pielęgnacyjno-opiekuńczo-rehabilitacyjnego (pielęgniarki, opiekunowie, fizjoterapeuci) oraz 9 pracowników działu terapeutyczno-socjalnego (terapeuci zajęciowi — pracownicy socjalni). Osoby te nie posiadają specjalistycznej wiedzy na temat zasad żywienia i znaczenia diety u seniorów, u których zmniejszona jest odporność, spowolniony proces przemiany materii, pogarsza się samopoczucie. Często nie są w stanie przekonać swoich podopiecznych do przestrzegania diet i zdrowego odżywiania. Wyzwaniem staje się zatem podniesienie kompetencji białego personelu MDPS w celu promowania zdrowej diety jako ważnego aspektu prewencji zdrowia wśród mieszkańców ośrodka i ich rodzin.
_____
Źródła:
– Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania strategii rozwoju Miasta Rybnika „Rybnik 2030″
– Menebrócker C., Smoliner C.: Żywienie w opiece nad osobami w podeszłym wieku. Esteri Edra Urban & Partner 2018.
– Dorota Szostak-Węgierek:_Żywienie osób starszych, PZWL 2020.
– E. Gabrowska, M. Spodaryk( 2006) Zasady żywienia osób w starszym wieku, Gerontologia Polska, tom 14, nr 2.
– Jurczak, M. Barylski, R. Irzmański (2011) Znaczenie diety u osób w podeszłym wieku- ważny aspekt prewencji zdrowia czy nieistotna codzienność?, Geriatria, nr 5.
– M. Wysokiński (2013) Zasady żywienia osób starszych, Rozwój kwalifikacji i umiejętności kadry pielęgniarskiej w kontekście zmian epidemiologicznych będącym następstwem starzejącego się społeczeństwa. Materiały konferencyjne.
– Marta Dochniak, Katarzyna Ekiert: Żywienie w prewencji i leczeniu choroby Alzheimera i choroby Parkinsona, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2015.
– Elżbieta Gabrowska, Mikołaj Spodaryk; Zasady żywienia osób w starszym wieku, Gerontologia Polska, tom 14, nr 2.
– Siuba-Strzelińska Magdalena: Żywienie osób w wieku starszym, Przemysł Spożywczy, 2020.
– Renata Krzyszycha, Agnieszka Marzec, Bogdan Szponar i in.; Praktyczne wskazówki prawidłowego żywienia osób starszych, Gerontologia Polska, 2015.
– Monika A. Zielińska, Agata Białecka i in.; Warzywa i owoce jako źródła wybranych substancji bioaktywnych i ich wpływ na funkcje poznawcze u osób starszych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2017, ss. 267-280
DOTYCHCZASOWE SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU:
Miasto Rybnik, we współpracy ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego, prowadziło w latach 2019-2021 projekt StratKIT (Interreg Baltic Sea Region), mający na celu zwiększenie roli zrównoważonego rozwoju w zakresie żywienia w jednostkach publicznych. W ramach pilotażu w Miejskim Domu Pomocy Społecznej zidentyfikowano obszary deficytowe — w tym brak specjalistycznej wiedzy białego personelu oraz brak świadomości wśród pensjonariuszy na
temat wagi prawidłowej diety w prewencji chorób oraz jej wpływu na funkcje poznawcze. Z uwagi na pandemię COVID-19 niemożliwym stało się bezpośrednie dotarcie do mieszkańców placówki i ich rodzin, a z pracownikami różnych działów MDPS (głównie kuchni) przeprowadzono podstawowe warsztaty kulinarno-dietetyczne. Nie został rozwiązany problem braku specjalistycznej wiedzy białego personelu z zakresu dietetyki klinicznej, tym bardziej, że przed działaniami projektu StratKIT problem nie był dostrzeżony.
Ważne informacje:
Aspekty, które powinny zostać wzięte pod uwagę w zaproponowanej innowacji: zasady żywienia osób starszych, dobór odpowiednich witamin, znaczenie probiotyków, najczęstsze błędy w żywieniu osób starszych, ich konsekwencje zdrowotne i możliwości zapobiegania, żywienie osób z sarkopenią, niedożywieniem, zespołem słabości, zasady realizacji wybranych diet u osób starszych, żywienie w chorobach neurodegeneracyjnych.
