Energetyka obywatelska w trosce o kieszenie mieszkańców
WYZWANIE:
Jak pomóc mieszkańcom Województwa Śląskiego rozwiązać problem dostępu do energetyki obywatelskiej tak, aby obniżyć wydatki za energię elektryczną i poziom emisji gazów cieplarnianych?
OPIS
Goldman Sachs (GS) opublikował raport, w którym analitycy przestawili drogę do osiągnięcia zerowej emisji dwutlenku węgla netto, porównując scenariusze dla dwóch modeli globalnej dekarbonizacji. Pierwszy scenariusz jest zgodny z celem Porozumienia Paryskiego, bo zakłada ograniczenie średniego wzrostu temperatury na Ziemi znacznie poniżej 2°C oraz osiągnięcie globalnie zerowego poziomu emisji netto około 2060 roku. Drugi scenariusz, z kolei, przedstawia bardziej ambitny plan, bo globalny zerowy poziom emisji netto ma być w nim osiągnięty już w 2050 roku, przy czym wzrost temperatury wyniósłby tu tylko 1,5°C. Minimalny koszt, który poniesie globalna gospodarka, ma wynieść 56 biliony dolarów.
Każdy z nas na co dzień korzysta z energii – w postaci prądu albo ogrzewając swój dom. Obecnie większość osób pozostaje jednak wyłącznie biernymi konsumentami energii wyprodukowanej przez koncerny energetyczne i przesłanej do ich domu lub miejsca pracy. Dzięki rozwojowi energetyki obywatelskiej może się to zmienić. My – obywatele, samorządy, firmy czy organizacje społeczne, słowem – wszyscy użytkownicy energii, dzięki odpowiednim regulacjom i systemom wsparcia, moglibyśmy brać udział w produkcji energii odnawialnej, jej przesyle, efektywnie zarządzać wykorzystywaną przez siebie energią oraz czerpać z tego zyski. Taki udział osób prywatnych, organizacji, instytucji i przedsiębiorstw spoza sektora energetycznego wytwarzaniu i zarządzaniu energią to właśnie energetyka obywatelska.
Na jej rozwoju skorzystają wszyscy – mieszkańcy miast i wsi, samorządy, przedsiębiorcy, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, czy organizacje pożytku publicznego. Producentami energii będą mogły stać się m.in. szpitale, przychodnie, szkoły, przedszkola oraz schroniska dla zwierząt. Energetyka obywatelska może rozwijać się w całym kraju, w każdym regionie i każdej gminie.
Energetyka obywatelska to wielka szansa dla polskiej gospodarki – jej rozwój przyczyni się do stworzenia setek tysięcy stałych miejsc pracy, pobudzi przedsiębiorczość i innowacje. To także zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju dzięki ograniczeniu zależności od dostaw surowców energetycznych zza granicy. Inwestycje w energetykę odnawialną i efektywność energetyczną mogą zostać również wykorzystane w walce z ubóstwem energetycznym, które w Polsce pozostaje poważnym problemem społecznym.
Obecnie – mimo ogromnego potencjału – energetyka obywatelska jest w naszym kraju w powijakach. Warunki techniczne do zainstalowania mikroinstalacji OZE w Polsce ma co najmniej 4 miliony budynków. Pomimo tego w ciągu ostatnich 10 lat powstało jedynie ok. 230 tysięcy mikroinstalacji, z których 98% to instalacje do produkcji ciepła. Problemem są bariery administracyjne i prawne, które blokują rozwój energetyki obywatelskiej.
DOTYCHCZASOWE SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU:
Współpracując regularnie z aktywistami od 2019 roku Stowarzyszenie BoMiasto, we współpracy z wieloma organizacjami pozarządowymi, zbudowało Śląski Ruch Klimatyczny, znacząco przyczyniając się do rozwoju debaty na temat polityki klimatycznej w regionie. Ruch składa się ze 170 osób, które regularnie pracują w 4 grupach roboczych.
W 2020 roku, w drugiej fazie rozwoju Śląskiego Ruchu Klimatycznego, działalność BoMiasto została przeniesiona poza Katowice. Katowice jako stolica regionu pomyślnie zakończyły proces transformacji: prawie nie ma bezrobocia, a tylko 2 z 16 kopalń działają. Zdecydowana większość wyzwań związanych z transformacją stoi przed społecznościami lokalnymi poza Katowicami. Cierpią na brak ekspertów i wsparcia. Rozpoczęto organizację 4 grup lokalnych: Rybnik, Gliwice, Mysłowice i Bytom.
W 2021 roku stowarzyszenie BoMiasto prowadziło kampanię obywatelską Śląskie bez węgla. Kampania obywatelska „Śląskie bez węgla” to inicjatywa oparta na narzędziach i rozwiązaniach wypracowanych przez Stowarzyszenie BoMiasto. Jej celem jest rekrutacja i zaangażowanie do współpracy mieszkanek i mieszkańców Górnego Śląska, a także przedsiębiorców i przedstawicieli władz lokalnych. Za pomocą metody organizowania społecznościowego tworzymy trzy grupy lokalne w śląskich miastach: Mysłowicach, Bytomiu i Katowicach.
W 2022 roku Planujemy przeprowadzić kampanię obywatelską „Więcej sprawiedliwości klimatycznej i wspólnot energetycznych w programie sprawiedliwej transformacji dla Górnego Śląska”.
WAŻNE INFORMACJE:
Poszukiwane rozwiązania powinny koncentrować się na aktywizacji mieszkańców w zakresie stosowania energetyki obywatelskiej. Dla powodzenia rozwoju nowych zielonych miejsc pracy i energetyki obywatelskiej, konieczne jest podejście „bottom -up”, czyli chodzi o angażowanie/ aktywizację/wsparcie mieszkańców, a nie, np. Urzędu Miasta).
