Dostęp mieszkańców gminy do programów wspierających wymianę kotłów

Gmina Godów od lat boryka się z problemem ograniczania niskiej emisji, stanowiąc czołowe miejsce w rankingach ogólnopolskich i europejskich. Raport dostępny na stronie: https://www.gios.gov.pl/images/dokumenty/pms/raporty/stan_srodowiska_2020_slaskie.pdf

Na podstawie ankietyzacji przeprowadzonej wśród mieszkańców można stwierdzić, że dominujący udział w ogrzewaniu budynków w Gminie Godów zajmują kotły na paliwo stałe, a zdecydowana ich większość to jednostki starego typu (zasypowe). Potwierdzają to również dane dotyczące wieku używanych kotłów, gdzie ponad 60% kotłów to kotły powyżej 5 lat, w tym połowa z nich to kotły starsze niż 10 lat. Na terenie Gminy Godów zlokalizowanych jest ok. 3,7 tys. budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Sukcesywnie w ramach realizacji programów Ograniczenia niskiej emisji na poszczególne lata mieszkańcy wymieniali kotły korzystając z dotacji. Łączna ilość kotłów ekologicznych zabudowanych w latach 2006-2018 wynosi 499 szt., w roku 2019, zlikwidowano 70 przestarzałych jednostek, w 2020r. 96 kotłów

zastąpiono jednostkami zasilanymi gazem ziemnym. W tym roku w ramach realizacji programu PONE planuje się do listopada zrealizować 519 inwestycji związanych z wymianą istniejącego źródła ciepła (276 kotłów gazowych, 222 kotłów ekologicznych na paliwo stałe z automatycznym załadunkiem paliwa, 21 pomp ciepła) częściowo finansowanych ze środków WFOŚiGW w Katowicach (pożyczka), częściowo z budżetu Gminy. Informacje na temat realizacji dostępne na stronie: https://www.qodow.pl/odpadv-ekoloaia-planowanie/plan-oqraniczenia-niskiej-emisji-emisii, https://archiwumqodow2.bip.net.pl/?a=20548

Gmina Godów jest także uczestnikiem dwóch projektów realizowanych przez Subregion Zachodni Województwa Śląskiego „Gminy z dobrą energią” oraz „Łączymy z energią” w ramach których nasi mieszkańcy montują instalacje OZE w budynkach mieszkalnych oraz wymieniają kotły. Do projektu zgłosiło się 81 mieszkańców którzy zadeklarowali łącznie montaż: 77 instalacji fotowoltaicznych, 12 kotłów na pellet, 5 pomp ciepła do ogrzewania ciepłej wody użytkowej. Projekt jest w trakcie realizacji, informacje na temat projektów na stronach: https://oze.subreaion.ol/ //dobraenergia.subregion.pl/

Jakość powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Godów jest warunkowana w dużym stopniu przez charakter urbanistyczny gminy. Dominuje zabudowa jednorodzinna, źródła ciepła w zdecydowanej większości stanowią indywidualne kotłownie węglowe.

Jakość powietrza jest kształtowana przez kilka czynników:

– emisje z kotłowni indywidualnych (w tym kotłowni w budynkach użyteczności publicznej),

– emisje z pobliskiej elektrowni węglowej Detmarovice),

– emisje z ruchu pojazdów silnikowych w ruchu lokalnym i tranzytowym.

Kotły i piece na węgiel i miał węglowy stanowią główne źródła energii cieplnej w budynkach mieszkalnych. Pomimo, że cała gmina jest w zasięgu dystrybucyjnej sieci gazowej, gaz ziemny używany jest do ogrzewania w mniejszości. W Gminie nie ma kotłowni centralnych ani systemu centralnej dystrybucji ciepła więc także szkoły oraz inne budynki użyteczności publicznej ogrzewane są głównie za pomocą instalacji wykorzystujących węgiel.

Na terenie gminy działa stacja monitorowania powietrza, która potwierdza wysokie poziomy zanieczyszczenia powietrza. Średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego PM10 wyniosło 31 µg/m2, w miesiącach zimowych 45-50pg/m2 (norma 40 µg/m2) — dane z 2020r. Ustawicznie były też przekraczane wartości dopuszczalne stężenia benzo(a)pirenu — średnia wartość w 2020r. wyniosła 7,78 µg/m3 (wartość 1 µg/m3).

Pomimo faktu, że Gmina propaguje działania skutkujące poprawą jakości powietrza poprzez podjęcie działań edukacyjnych, uruchauuu7y12kijwqmianie programów dotacyjnych to jednak są one niewystarczające, szczególnie w niektórych grupach społecznych. W dalszym ciągu postrzega się brak wiedzy w zakresie skali problemu oraz skutków niskiej emisji, jej wpływu na jakość życia, a przede wszystkim na zdrowie zarówno osób starszych jak i dzieci. Ignorowanie, bądź

bagatelizowanie problemu niskiej emisji odzwierciedla brak wyraźnego spadku emitowanego smogu na terenie Gminy Godów pomimo podejmowanych przez Gminę działań zarówno tych związanych z dotacjami do wymiany źródeł ciepła jak i działań edukacyjnych. Zdiagnozowano także niski poziom świadomości wśród mieszkańców dotyczący możliwości w zakresie działań ekologicznych, związanych z pozyskiwaniem środków zewnętrznych na działania z zakresu termomodernizacji, oszczędzania wody, energii, itp. Wiedza mieszkańców w tym zakresie jest niepełna, a w niektórych grupach społecznych znikoma. Mieszkańcy nie angażują się w kampanie społeczne, nie biorą także udziału w ankietyzacjach. Ponadto do końca nie są świadomi jakie obowiązki nakłada na nich wprowadzona ustawa antysmogowa. Zauważono także, że mieszkańcy szczególnie osoby starsze czy samotne nie bardzo orientują się, gdzie można znaleźć kompleksowe informacje dotyczące możliwości pozyskania dofinansowania, a tym samym nie znają zasad realizacji dofinansowań z programów rządowych, czy gminnych oraz wymagań z nimi związanych.

Gmina na ten moment nie posiada inwentaryzacji budynków w zakresie potrzeb związanych z działaniami termomodernizacyjnymi, co uniemożliwia doprecyzowania strategii działania w zakresie wsparcia finansowego, jak i edukacyjnego mieszkańców oraz ich angażowania w możliwe, dostępne dla konkretnego przypadku formy wsparcia m.in. poprzez uczestnictwo w projektach z zakresu ograniczania niskiej emisji dostępnych dla mieszkańców Gminy Godów.

Zwraca również uwagę problem ubóstwa energetycznego wśród mieszkańców gminy —dotyczy on w dużej mierze mieszkańców starszych, a także niezaradnych życiowo. Skala tego zjawiska jest trudna do oszacowania, gdyż wyłącznie częściowo ubóstwo energetyczne pokrywa się z ubóstwem materialnym i podlega działaniom Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.