Przyjazny system dla repatriantów w mieście

Jednym z głównych wyzwań rozwojowych, a jednocześnie problemem Miasta Rybnika, są niekorzystne zmiany w strukturze demograficznej miasta, pociągające za sobą konsekwencje dla oceny warunków życia w mieście oraz dla rozwoju usług społecznych.

Liczba ludności Rybnika w ostatnich latach maleje, z reguły o kilkaset osób rocznie. Na koniec 2020 r. w Rybniku zameldowanych (na pobyt stały i czasowy) było 129 415 osób, natomiast na koniec 2021r. było już o 1940 mieszkańców mniej (127 475 osób).

Niekorzystne kierunki procesów demograficznych Rybnika, oprócz depopulacji, kształtowanej przez malejący przyrost naturalny i ujemne saldo migracji, cechuje również wzrastający udział ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do pozostałych grup wiekowych (starzenie się społeczeństwa). Zgodnie z dostępnymi prognozami demograficznymi Głównego Urzędu Statystycznego należy spodziewać się dalszego stopniowego spadku liczby mieszkańców miasta, a zmiany spowodowane starzeniem się społeczeństwa będą miały coraz większy wpływ na lokalną gospodarkę, zakres oferowanych usług publicznych, jakość przestrzeni publicznych, jak i inne sfery.

Jednocześnie od 2012 r. Prezydent Miasta zaprasza Polaków z obszaru byłych Socjalistycznych Republik Radzieckich do osiedlenia się w Rybniku. Wiele z osób wnioskujących wykonuje zawody deficytowe na lokalnym rynku pracy (są to np. lekarze, pielęgniarze, budowlańcy, dentyści), a rodziny często posiadają więcej niż dwoje dzieci, co jest nie bez znaczenia w obliczu problemu depopulacji. W 2022 r., wg stanu na dzień 26 stycznia, do Wydziału Polityki Społecznej już wpłynęły prośby o pomoc w osiedleniu się w Rybniku od 21 repatriantów i ich rodzin. Liczba ta pokazuje skalę potrzeb i wyzwanie, przed jakim staje nasze miasto. Osiedlenie się na stałe umożliwia osobom polskiego pochodzenia Ustawa o repatriacji z 9 listopada 2000 r. Jednym z głównych problemów przy osiedlaniu się są kwestie mieszkaniowe. Lokal może zapewnić gmina, np. po wyremontowaniu pustostanów mieszkaniowych (a w Rybniku występowanie pustostanów mieszkaniowych związane jest ze zmniejszaniem się liczby mieszkańców na obszarze centralnym miasta). Niestety, na 101 wniosków złożonych w latach 2020-2021 przez repatriantów, tylko trzy rodziny osiedliły się w Rybniku (czwarta rodzina została już zaproszona, planowane jest jej osiedlenie się w lutym 2022 r.). Repatrianci mogą przybywać do kraju także bez zaproszenia gminy. Urząd posiada informacje o 2 innych rodzinach repatriantów i 1 repatriantce, którzy osiedlili się na terenie Rybnika w ostatnich latach, ponadto 1 z osiedlonych przez Miasto rodzin zaprosiła do Polski członka rodziny (nie posiadamy informacji o wszystkich repatriantach, którzy przebywają na terenie gminy, jedynie o tych, którzy zwracali się do urzędu w związku z realizacją zadań z zakresu ustawy o repatriacji).

Oprócz problemów mieszkaniowych istotną barierą jest niska znajomość lub wręcz nieznajomość języka, kwestie społecznej akceptacji i asymilacji w społeczności, a takie bariery finansowe (repatrianci często spieniężają cały swój dobytek, żeby przyjechać do Polski i na start trzeba im zapewnić praktycznie wszystko, od ubrań, po kosmetyki itd.). Repatrianci to najczęściej osoby nie znające polskich realiów.

Wyzwaniem staje się zatem proces przeprowadzenia danej rodziny przez całą procedurę osiedlenia w ramach repatriacji. Brakuje modelu/systemu całościowego wsparcia w tym obszarze, od kwestii mieszkaniowej poczynając, poprzez wyrabianie niezbędnych dokumentów (dowodów osobistych), nostryfikację dyplomów, kwestię edukacji dla dzieci, pracy dla dorosłych (procedury w Powiatowym Urzędzie Pracy), przysługujące świadczenia i zasiłki, wsparcie tłumacza. Procedury wymagają usystematyzowania i wprowadzenia rozwiązań, które pomogą usprawnić cały proces.

_____

Źródła:

– Strategia Rozwoju Miasta Rybnika RYBNIK 2030. Pierwszy krok transformacji.

– Raport o stanie Miasta Rybnika za 2020 r.

– Dane z Wydziału Spraw Obywatelskich oraz Wydziału Polityki Społecznej UM Rybnik