Osoby z niepełnosprawnościami w procesie rewitalizacji
WYZWANIE:
Jak pomóc Miastu Bielsko-Biała w rozwiązaniu problemu niskiego zaangażowania osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów faktycznych w aktywność społeczną tak, aby zwiększyć ich integrację ze społecznością lokalną?
OPIS
Istnieje spora grupa mieszkańców Bielska-Białej, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej ze względu na stan zdrowia, wiek czy niepełnosprawność (Ilość osób niepełnosprawnych powyżej 16 roku życia w gminie Bielsko-Biała posiadających aktualne i ważne orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, wydane przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Bielsku-Białej, przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Katowicach lub wydane przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej – w latach 2007-2020 na dzień 31.12.2020 r. wynosiła 15.965 osób – dane ze sprawozdań urzędu miasta, mops itp.). Niesamodzielność części z tych osób wymaga stałego wsparcia i udziału w codziennym funkcjonowaniu ich opiekunów faktycznych, którzy bardzo często w tym celu rezygnują częściowo lub całkowicie z życia zawodowego i społecznego.
W szczególności chodzi o osoby zależne, które wymagają stałego usprawniania zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych, gdyż brak aktywności, specjalistycznego wsparcia czy kontaktu z otoczeniem przyczynia się do pogłębiania niesamodzielności i izolacji społecznej. Problem dotyczy zatem zagrożenia wykluczeniem społecznym osób niesamodzielnych i ich opiekunów faktycznych. Niezbędne w tej sytuacji są działania prowadzone dwutorowo, polegające na wspieraniu procesu usamodzielnienia bądź utrzymaniu obecnego poziomu funkcjonowania, zmierzające w kierunku integracji społecznej i poprawy jakości życia osób niesamodzielnych przy jednoczesnym wsparciu ich opiekunów faktycznych. Rolę tę pełnią zazwyczaj najbliżsi członkowie rodzin, przeważnie rodzice, a najczęściej matki. Opiekunowie faktyczni nie mają czasu na inne życie poza opieką nad osobą zależną i w związku z tym same nie mogą normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Dlatego tak ważne jest wygospodarowanie dla nich czasu, by mogli zaspokoić własne potrzeby, rozwijać pasje i zainteresowania, włączyć się w życie towarzyskie i społeczne.
Z przeprowadzonego rozeznania (dane ze sprawozdań MOPS, urzędu miasta, JST, rozmowy ze specjalistami współpracującymi z osobami niepełnosprawnymi, informacje pochodzące od dyrektorów szkół specjalnych, placówek specjalistycznych itp.) wynika, iż istnieje potrzeba skierowania wsparcia do osób niesamodzielnych, w szczególności tych, które po ukończeniu szkoły specjalnej (w 2022 r. szkołę specjalną w Bielsku-Białej, w wieku 24 lat, bez możliwości dalszego kształcenia, ukończy 7 osób, będących mieszkańcami miasta) w dalszym ciągu wymagają pomocy specjalistycznej, bądź wymagają jej w zwiększonym zakresie jeszcze w trakcie edukacji np. popołudniami. Osoby te przeważnie kontynuują działania postrewalidacyjne w Warsztatach Terapii Zajęciowej, jednak bardzo często oczekują na miejsce w placówce, pozostając wówczas w domach, bez specjalistycznego wsparcia, co skutkuje regresem wypracowanych dotychczas umiejętności i pogłębieniem izolacji społecznej.
Aby temu zapobiec, niezbędne jest miejsce i działania będące kontynuacją rozpoczętych procesów, natury pedagogicznej i społecznej, mających na celu przywrócenie osobom niesamodzielnym i ich opiekunom faktycznym możliwości funkcjonowania w społeczeństwie.
Istnieje również duża potrzeba poradnictwa specjalistycznego (m.in. prawnego, psychologicznego, socjalnego itp.) i działań edukacyjnych (np. dotyczących właściwego reagowania na zachowania osób niesamodzielnych, ich emocji, seksualności i potrzeb z tym związanych itp.), skierowanych w szczególności dla członków rodzin i opiekunów osób niesamodzielnych, którzy często nie posiadają wystarczającej wiedzy bądź umiejętności, by poradzić sobie z trudnościami wynikającymi z deficytów ich podopiecznych.
Osoby te potrzebują również czasu i przestrzeni dla samych siebie, na załatwienie spraw urzędowych, zadbanie o swój wizerunek i zdrowie, rozwijanie swoich zainteresowań czy realizację planów itp. opiekunowie faktyczni bardzo często zmuszeni są do rezygnacji z własnego życia w momencie podjęcia opieki nad osobą niesamodzielną. Dlatego niezbędne są działania mające na celu zmniejszenie poziomu obciążenia opieką nad osobą zależną, stwarzające przestrzeń i możliwości zaspokajania potrzeb opiekunów faktycznych, zapobiegających ich wykluczeniu z życia społecznego.
DOTYCHCZASOWE SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU:
W mieście funkcjonują placówki wspierające osoby niepełnosprawne, niestety ilość dostępnych miejsc oferujących pomoc w tym zakresie (głównie post rewalidacja, pomoc instytucjonalna) jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb, w każdym prowadzona jest lista osób oczekujących na miejsce.
Miejski Ośrodek Pomocy społecznej realizuje działania wspierające w formie opieki wytchnieniowej, co dotyczy głównie osób wymagających pomocy w zakresie opieki i pielęgnacji.
Od lutego 2022 rozpocznie się realizacja projektu wprowadzającego działania w formie asystentury osobistej osób niepełnosprawnych dla 6 osób.
W 2020 r. zawnioskowano o środki na wprowadzenie wielopoziomowych rozwiązań w tym zakresie, z wykorzystaniem zasobów w postaci lokalizacji umożliwiającej realizację działań wspierających zarówno osoby niepełnosprawne, jak i ich opiekunów faktycznych, który nie został dopuszczony do realizacji.
Oferowane wsparcie jest niewystarczające na poziomie ilościowym i jakościowym, dotyczy przeważnie zabezpieczenia podstawowych potrzeb, ograniczając się do form instytucjonalnych. Brakuje wsparcia o szerszym zakresie, wykorzystującego alternatywne metody działania, umożliwiające udział tych osób i ich opiekunów faktycznych w życiu społecznym.
WAŻNE INFORMACJE:
Zasobem jest posiadane zaplecze lokalowe w postaci zrewitalizowanego budynku na bielskiej starówce – Miejskie Centrum Usług Społecznościowych (MCUS), bez barier architektonicznych, wyposażone w sprzęt komputerowy (możliwość prowadzenia zajęć), pętlę indukcyjną itp.
