Komfort osób niewidomych w komunikacji miejskiej

Rozwój transportu publicznego mocno sprzyja rewitalizacji, społecznemu włączeniu, aktywizacji zawodowej i społecznej, zwłaszcza mieszkańców dzielnic oddalonych od centrum, wymagających rewitalizacji (w Rybniku są to dzielnice położone od kilku do nawet dziesięciu km od śródmieścia).Społeczny wymiar rewitalizacji miast w silnym stopniu kładzie nacisk na włączanie w życie miasta wszystkich tych grup, które można uznać za defaworyzowane. Aby transport publiczny dobrze realizował zadania społeczne związane z rewitalizacją, polegające na włączaniu i aktywizacji osób zagrożonych wykluczeniem, musi być dostosowany do potrzeb

konkretnych użytkowników. Szczególną grupą w tym zakresie są osoby niewidome, które napotykają w swoim życiu dodatkowe trudności, wynikające z samego charakteru braku możliwości postrzegania otoczenia zmysłem wzroku. Dla tych osób nieprzyjazny transport publiczny stanowi poważną barierę. Ogranicza, a często wręcz wyklucza możliwość samodzielnego podróżowania, co stanowi barierę przed podejmowaniem zatrudnienia. Często niemożność dotarcia do jakiegoś miejsca jest bezpośrednia przyczyna niepodejmowania pracy przez osobę niewidoma, a nawet całkowitego jej wyeliminowaniem z życia społecznego. Trzeba pamiętać, że to właśnie osoby niewidome i słabowidzące są w największym stopniu dotknięte problemem dostępności transportu publicznego, ponieważ informacje pozwalające planować podróż podawane są przede wszystkim wizualnie. Wiedzę na temat problemu pozyskaliśmy w ten sposób, że podczas konsultacji jednego z dokumentów planistycznych miasta zgłoszone zostały uwagi w silny sposób akcentujące potrzebę dostosowania transportu publicznego do potrzeb osób niewidomych. O ile pewne standardy dostosowania transportu publicznego do potrzeb osób niewidomych pomału się upowszechniają (np. zapowiedzi głosowe przystanków, zapowiedzi głosowe autobusów podczas wjazdu na przystanek, brajlowskie oznaczenie przycisku stop i inne, o tyle zgłoszone uwagi naświetliły nam zupełnie nowe obszary dostosowania transportu publicznego do potrzeb osób niewidomych – konkretnie: informację o rozkładzie jazdy prezentowaną w Internecie. O problemie wiemy także z pytań kierowanych do nas przez niewidomych pasażerów. Zdarzało się np. że ktoś niewidomy dzwonił do nas w sprawie rozkładu jazdy, pytając, czy dany autobus jeździ też w soboty. Okazało się, że układ graficzny internetowego rozkładu jazdy jest taki, że osoba korzystająca z programu udźwiękawiającego najpierw widzi tekst „dni powszednie, soboty, niedziele”, poniżej wszystkie godziny i nie wie, które godziny dotyczą dni powszednich, które sobót itd. Konieczne jest dokonanie zmian w sposobie prezentacji informacji o rozkładzie jazdy tak, aby programy udźwiękawiające były w stanie podać osobom niewidomym informację w jednoznaczny i zrozumiały sposób.

Transport publiczny pełni istotną rolę miastotwórczą, stąd jednym z wyzwań, jakie są przed nim stawiane, jest powszechna dostępność tej usługi. W sytuacji, w której informacja o rozkładzie jazdy pozostaje niedostępna (nieczytelna) dla osób niewidomych, transport publiczny staje się niedostępny dla tej grupy społecznej. Następuje wykluczenie społeczne i pogłębiają się szerokie problemy. Poprawa dostępności dla osób niewidomych informacji o rozkładzie jazdy w Internecie otwiera nowe możliwości samodzielnego poruszania się po mieście, uczestnictwa w życiu miasta, a przede wszystkim -samodzielnego podejmowania aktywności zawodowej.

Korzyści społeczne z realizacji zadania obejmą przede wszystkim osoby niewidome i słabowidzące. Zmniejszenie trudności, jakie osoby te napotykają w codziennym funkcjonowaniu w środowisku miejskim pozwoli im na aktywne włączenie się w procesy miejskie, po prostu w życie miasta. Dzięki temu, że osoby niewidome będą mogły samodzielnie korzystać z internetowego rozkładu jazdy, zwiększy się ich niezależność – nie będą musiały angażować do pomocy osób trzecich.